اگر از علاقه مندان به تاریخ اسلام هستید، ممکن است درباره امام جعفر صادق، ششمین امام شیعیان شنیده باشید.
او یک عالم، یک معلم، یک دانشمند و یک رهبر معنوی بود و به طور گسترده به عنوان یکی از تأثیرگذارترین شخصیت های تاریخ اسلام شناخته می شود.
در این مقاله از مهر محراب بررسی زندگی امام جعفر صادق (ع) و سهم ایشان در معارف اسلامی می پردازیم.
همچنین تعدادی از دعا های این عالم بزرگ را برسی خواهیم کرد.
امام جعفر صادق (ع) در سال 702 میلادی در مدینه منوره به دنیا آمد. او فرزند امام محمد باقر (ع) بود که از علمای برجسته اسلامی نیز بود. امام جعفر صادق ششمین امام شیعیان و یکی از شخصیت های مهم شیعه به شمار می روند.
امام جعفر صادق (ع) در خانواده ای اهل علم رشد کرد و از همان دوران کودکی با معارف اسلامی آشنا شد. او به دلیل هوش و توانایی‌اش در به خاطر سپردن مقادیر زیادی اطلاعات مشهور بود. او نزد پدر و دیگر علمای برجسته زمان خود از جمله ابوحنیفه، مؤسس مکتب فقهی حنفیه، تحصیل کرد.
امام جعفر صادق (ع) در زمینه های مختلف از جمله فقه و علم کمک شایانی به علم اسلامی کرد. او به دلیل دانش عمیق خود از قوانین اسلامی و توانایی اش در تفسیر متون پیچیده حقوقی مشهور بود.
امام جعفر صادق (ع) علاوه بر فعالیت در فقه، در توسعه کلام اسلامی نیز نقش بسزایی داشت. او به دلیل آموزه هایش در مورد خداوند، نبوت حضرت محمد (ص) و اهمیت قرآن شهرت داشت.
امام جعفر صادق (ع) نیز به علم علاقه داشت و در رشته شیمی خدمات شایانی داشت. او با توسعه چندین فرآیند شیمیایی شناخته شده است و به دلیل کارش در کیمیاگری بسیار معروف میباشد است.
امام جعفر صادق در خانواده ای سرشناس در مدینه عربستان به دنیا آمد. پدرش امام محمد باقر(ع) از شخصیت های محترم جامعه اسلامی و مادرش فاطمه(س) از نوادگان حضرت محمد(ص) نام داشت. تربیت امام جعفرصادق با سنت های علم و معارف اسلامی آغشته بود. او تحصیلات اولیه خود را نزد پدرش آموخت و بعدها نزد برخی از برجسته ترین علمای زمان خود به تحصیل پرداخت.
امام جعفر صادق (ع) به دانش گسترده ای که در قوانین اسلامی، کلام و فلسفه داشت، شهرت داشت. او همچنین دانشمندی ماهر بود و کمک های قابل توجهی در زمینه شیمی، ریاضیات و نجوم داشت. او معتقد بود که علم و دین از یکدیگر جدا نیستند و کسب دانش جزء اساسی سنت اسلامی است.
امام جعفرصادق علیرغم موفقیت های علمی خود، در دوران حیات خود با چالش های فراوانی مواجه بود. او در دوره‌ای از آشفتگی‌های سیاسی در جهان اسلام زندگی می‌کرد و آموزه‌هایش اغلب توسط صاحبان قدرت سرکوب می‌شد. وی همچنین در چندین نوبت مورد آزار و اذیت مقامات حاکم قرار گرفت. با این حال، او بر اعتقادات خود ثابت قدم ماند و به تدریس و الهام بخشیدن به شاگردانش ادامه داد.
میراث امام جعفر صادق (ع) امروز نیز الهام بخش مسلمانان است. آموزه های او در مورد شریعت و الهیات اسلامی تأثیر عمیقی در توسعه علم اسلامی داشته است و کارهای او در زمینه شیمی بر حوزه علم تأثیر گذار بوده است.
امام جعفر صادق (ع) علاوه بر مشارکت در علم اسلامی، به خاطر تقوا و تعهد به عدالت اجتماعی نیز به یادگار مانده است. او به سخاوت و دلسوزی به فقرا و مستضعفان معروف بود.
امام جعفر صادق به طبع لطیف و احترام به دیگران شهرت داشت و همین امر باعث شد که در میان سایر فرقه های مسلمان مورد احترام باشد. او در آموزه های خود بر اهمیت بردباری و همکاری تأکید می کرد که به او اجازه می داد بین گروه های مختلف در اسلام، ارتباطی برادرانه ایجاد کند.
امام جعفر صادق معتقد بود که دانش باید راهی برای بهبود و سعادت اجتماعی باشد. این رویکرد، رویکردی کل نگر بود که آموزش را ابزاری برای تقویت و پالایش عقل انسان برای جستجوی هدف نهایی می دانست. او بر پرورش تفکر مستقل و نشان دادن توجه به بشریت تاکید کرد.
امام صادق (علیه السلام) در سال ۱۴۸ قمری به دست عوامل منصور دوانقی مسموم شد و بر اثر آن، به شهادت رسید. بیشتر مورخان و سیره‌نگاران شیعه، تاریخ شهادت آن حضرت را ۲۵ شوال می‌دانند.
حجت الاسلام و المسلمین فوادیان میفرمایند: امام صادق (علیه السلام) دعای معرفت را در دوران غیبت سفارش فرمودند تا به وسیله این دعا شناخت خدا، پیامبر و امام را طلب کنیم که محتوای دعای معرفت بدین شرح است: «اَللهُمَ عَرِفنی نَفسَکَ فَاِنَکَ اِن لَم تُعَرِفنی نَفسَکَ لَم اَعرِف نَبِیَک، اَللهُمَ عَرِفنی رَسُولَکَ فَاِنَکَ اِن لَم تُعَرِفنی رَسُولَکَ لَم اَعرِف حُجَتَکَ، اَللهُمَ عَرِفنی حُجَتَکَ فَاِنَکَ اِن لَم تُعَرِفنی حُجَّتَکَ ضَلَلتُ عَن دینی».
حضرت امام جعفر صادق علیه السلام روایت شده است که هر گاه تو را حاجت مهمی به سوی خدای عزوجل پیدا شود پس سه روز پی در پی روزه بدار که چهارشنبه و پنج شنبه و جمعه بوده باشد پس چون روز جمعه شد غسل کن و لباس نو بپوش و بر بام برو و دو رکعت نماز بجا بیاور . آن گاه دست هایت را به سوی آسمان بلند کن و بگو :
اللَّهُمَ إِنِّی حَلَلْتُ بِسَاحَتِکَ لِمَعْرِفَتِی بِوَحْدَانِیَّتِکَ وَ صَمَدَانِیَّتِکَ وَ أَنَّهُ لَا قَادِرَ عَلَى حَاجَتِی غَیْرُکَ وَ قَدْ عَلِمْتُ یَا رَبِّ أَنَّهُ کُلَّمَا تَظَاهَرَتْ نِعْمَتُکَ عَلَیَّ اشْتَدَّتْ فَاقَتِی إِلَیْکَ وَ قَدْ طَرَقَنِی هَمُّ کَذَا وَ کَذَا وَ أَنْتَ بِکَشْفِهِ عَالِمٌ غَیْرُ مُعَلَّمٍ وَاسِعٌ غَیْرُ مُتَکَلِّفٍ فَأَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِی وَضَعْتَهُ عَلَى الْجِبَالِ فَنُسِفَتْ وَ وَضَعْتَهُ عَلَى السَّمَاءِ فَانْشَقَّتْ وَ عَلَى النُّجُومِ فَانْتَثَرَتْ وَ عَلَى الْأَرْضِ فَسُطِحَتْ وَ أَسْأَلُکَ بِالْحَقِّ الَّذِی جَعَلْتَهُ عِنْدَ مُحَمَّدٍ وَ الْأَئِمَّةِ ع وَ تُسَمِّیهِمْ إِلَى آخِرِهِمْ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ أَنْ تَقْضِیَ حَاجَتِی وَ أَنْ تُیَسِّرَ لِی عَسِیرَهَا وَدتَکْفِیَنِی مُهِمَّهَا فَإِنْ فَعَلْتَ فَلَکَ الْحَمْدُ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَلَکَ الْحَمْدُ غَیْرَ جَائِرٍ فِی حُکْمِکَ وَ لَا مُتَّهَمٍ فِی قَضَائِکَ وَ لَا حَائِفٍ فِی عَدْلِک
آن گاه صورت خود را بر زمین می چسبانی و می گویی :
اللَّهُمَّ إِنَّ یُونُسَ بْنَ مَتَّى عَبْدَکَ دَعَاکَ فِی بَطْنِ الْحُوتِ وَ هُوَ عَبْدُکَ فَاسْتَجَبْتَ لَهُ وَ أَنَا عَبْدُکَ أَدْعُوکَ فَاسْتَجِبْ لِی ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع- لَرُبَّمَا کَانَتِ الْحَاجَةُ لِی فَأَدْعُو بِهَذَا الدُّعَاءِ فَأَرْجِعُ وَ قَدْ قُضِیَت
حضرت فرمودند : بسا می شود که از برای من حاجتی رو می دهد پس این عمل را بجا می آورم چون بر می گردم حاجتم روا شده است
ایشان فرموده اند: هر گاه در کنار مریضی بودی، دست خود را بر سر مریض بگذار و این دعا را بخوان:
بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ مِنَ اللَّهِ وَ إِلَى اللَّهِ وَ مَا شَاءَ اللَّهُ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ إِبْرَاهِیمُ خَلِیلُ اللَّهِ مُوسَى نَجِیُّ اللَّهِ عِیسَى رُوحُ اللَّهِ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ ص. مِنَ الْأَرْوَاحِ وَ الْأَوْجَاعِ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ عَزَائِمُ مِنَ اللَّهِ لِفُلَانِ بْنِ فُلَانَةَ (نام شخص و مادر او را می‌برد) لَا یَقْرَبُهُ إِلَّا کُلُّ مُسْلِمٍ وَ أُعِیذُهُ بِکَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّاتِ کُلِّهَا الَّتِی سَأَلَ بِهَا آدَمُ فَتابَ عَلَیْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ إِلَّا انْزَجَرْتِ أَیَّتُهَا الْأَرْوَاحُ وَ الْأَوْجَاعُ بِإِذْنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ أَلا لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ تَبارَکَ اللَّهُ رَبُّ الْعالَمِینَ
(پناه به نام خدا و به خدا و از خدا و به سوی خدا و آنچه خدا بخواهد و این که هیچ نیرو و حرکتی نیست. مگر به اذن خدا و این که ابراهیم دوست خدا و موسی نجات یافته خدا و عیسی روح خدا و محمد فرستاده. خدا – که درود خدا بر او و آل او و بر همه انبیاء – از باد‌ها و دردها. به نام خدا، به یاد خدا، و با استمداد از تقدیرات خدا، برای فلانی پسر فلانی، اقرار به اعتقادات ندارد مگر مسلمان، پناه می برم به خدا با کلمات. تامه ای که حضرت آدم (ع) خدا را با آن‌ها خواند تا توبه او پذیرفته شد، همانا او توبه پذیر مهربانی است. ای دردها، با اجازه خداوند و کلمات مقدس شما را فراری می دهم که خدایی جز او نیست. همانا هر کار و آفرینشی برای اوست، آفرین بر خدا پروردگار عالمین.)
سپس آیه الکرسی و سوره های حمد و معوذتین (فلق و ناس) و اخلاص را هر کدام یک مرتبه و نیز ده آیه از سوره یس بخوان، بعد هم این دعا را بخوان:
اللَّهُمَّ اشْفِهِ بِشِفَائِکَ وَ دَاوِهِ بِدَوَائِکَ وَ عَافِهِ مِنْ بَلَائِکَ وَ تَسْأَلُهُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ.
(خداوندا! با شفای خود او را شفا ده، و با دوای خود او را مداوا کن، و از بلاهایت او را عافیت بده، و سلامتی به او بده به حق محمد و آل محمد – که درود خدا بر او و بر آل او). (بحارالانوار ج. ۹۲ ص. ۱۶)
معاویه بن عمار می‌‌گوید:
از امام صادق(ع)تقاضا کردم که دعائى براى رزق و روزى به من بیاموزد پس دعائى به من آموخت که من بهتر از آن براى جلب روزى ندیدم.
فرمود بگو:
اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی مِنْ فَضْلِکَ الْوَاسِعِ الْحَلَالِ الطَّیِّبِ رِزْقاً وَاسِعاً حَلَالًا طَیِّباً بَلَاغاً لِلدُّنْیَا وَ الْآخِرَهِ صَبّاً صَبّاً هَنِیئاً مَرِیئاً مِنْ غَیْرِ کَدٍّ وَ لَا مَنٍّ مِنْ أَحَدِ خَلْقِکَ إِلَّا سَعَهً مِنْ فَضْلِکَ الْوَاسِعِ فَإِنَّکَ قُلْتَ وَ اسْئَلُوا اللهَ مِنْ فَضْلِهِ فَمِنْ فَضْلِکَ أَسْأَلُ وَ مِنْ عَطِیَّتِکَ أَسْأَلُ وَ مِنْ یَدِکَ الْمَلْأَى أَسْأَل
(خدایا از فضلِ واسع و حلال و پاکِ خود، روزىِ واسع و حلال و پاک به من عطا کن، روزیی که به کار دنیا و آخرت من بیاید، روزیی که جاری و ساری باشد، گوارا و خوشگوار و بىرنج و منّت از أحدى، جز از فضل وسیع خودت، زیرا خودت گفتى: «از فضل خدا خواهش کنید»، من هم از فضلت خواستارم و از عطایت خواستارم و از دست پُربار تو خواستارم).
در زمان گرفتاری، به خدای متعال پناه ببرد و وضو سازد و کم یا بیش صدقه دهد و سپس وارد مسجد شود و دو رکعت نماز بگزارد و حمد و ثنای الهی را به جای آورد و بر پیامبر و اهل بیتش درود بفرستد و در آخر این دعارا بخوان:
إنَّ أحَدَکُم إذا مَرِضَ دَعَا الطَّبیبَ و أعطاهُ، و إذا کانَ لَهُ حاجَةٌ إلی سُلطانٍ رَشَا البَوّابَ و أعطاهُ، و لَو أنَّ أحَدَکُم إذا فَدَحَهُ أمرٌ فَزَعَ إلَی اللّه‌ِ تَعالی، فَتَطَهَّرَ و تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ قَلَّت أو کَثُرَت، ثُمَّ دَخَلَ المَسجِدَ فَصَلّی رَکعَتَینِ، فَحَمِدَ اللّه‌َ و أثنی عَلَیهِ، و صَلّی عَلَی النَّبِیِّ و أهلِ بَیتِه، ثُمَّ قالَ: «اللّهُمَّ إن عافَیتَنی مِن مَرَضی، أو رَدَدتَنی من سَفَری، أو عافَیتَنی مِمّا أخافُ مِن کَذا وکَذا» إلّا آتاهُ اللّه‌ُ ذلِکَ، و هِیَ الیَمینُ الواجِبَةُ، و ما جَعَلَ اللّه‌ُ تَعالی عَلَیهِ فِی الشُّکرِ.
“من لا یحضره الفقیه، ج ۱ ص ۵۵۷ – مصباح المتهجّد، ص ۵۳۰ – بحار الأنوار، ج ۹۱ ص ۳۵۱”
امام جعفر صادق، عالم، معلم و دانشمندی برجسته بود که آثار او همچنان بر جهان اسلام و عرصه علم تأثیر می گذارد. زندگی و میراث او گواهی بر ارزش های علم دانش، آموزش و استقامت در برابر ناملایمات است. بیایید به مطالعه آموزه های او ادامه دهیم و برای تجسم ارزش های او در زندگی خود تلاش کنیم.
تمامی حقوق این وب سایت متعلق به مهر محراب می باشد.
طراحی و اجرا توسط دیجیتال مارکتینگ 3000
